Bij een referendum kunnen alle kiesgerechtigden zich uitspreken over een raadsvoorstel. Iedereen kan een referendum aanvragen, maar dat moet wel voldoende steun onder de inwoners hebben. Een referendum is een belangrijke gebeurtenis, omdat de inwoners allemaal kunnen meebeslissen over één concreet raadsvoorstel. Een referendum moet goed gebeuren, en aan de Nederlandse wetgeving voldoen.
Als u een referendum wilt houden, kunt u zich laten adviseren door de griffie. Er zijn natuurlijk regels voor het referendum. Die staan in een speciale verordening. In het kort staan hieronder de basisregels:
- Het inleidend (eerste) verzoek om een referendum te houden heeft de steun nodig van ten minste 0,33% van het aantal kiesgerechtigden. Een inleidend verzoek wordt schriftelijk ingediend bij de voorzitter van de raad, uiterlijk zeven dagen voor de geagendeerde bespreking van het raadsvoorstel, of, als geen bespreking van dat raadsvoorstel is, zeven dagen voor de geagendeerde stemming over het raadsvoorstel.
- De raad beslist of het inleidend verzoek wordt ingewilligd. Als het verzoek wordt ingewilligd, behandelt de raad wél het raadsvoorstel waarover het referendum zou moeten gaan. Het raadsvoorstel zoals dat luidt na verwerking van eventuele aangenomen amendementen wordt vervolgens aangehouden. Dat betekent dat het nog niet wordt uitgevoerd.
- Wat dan volgt is een definitief ((tweede) verzoek voor een referendum. Dat verzoek moet de steun hebben van ten minste 5% van het aantal kiesgerechtigden in de gemeente, op de dag dat de raad akkoord is gegaan met het eerste (inleidende) verzoek. Het definitieve (tweede) verzoek wordt dan ingediend bij de voorzitter van de raad. Dat moet binnen zes weken nadat de raad heeft besloten over het inleidende (eerste) verzoek.
- De raad beslist vervolgens over het definitieve verzoek, en bepaalt ook de dag waarop het referendum zal zijn. Het referendum moet dan binnen vier maanden plaatsvinden. De raad kan die termijn met maximaal vier maanden verlengen. Dat kan zijn om het referendum te combineren met een reguliere verkiezing of om te voorkomen dat het referendum in een schoolvakantie voor het basis- en voortgezet onderwijs valt.
- De gemeenteraad kan ook zelf het initiatief nemen om een referendum te houden.